مقدمه

ستون فقرات شامل مجموعه‌ای زیبا از مهره‌ها و دیسک‌ها است که از جلو به صورت مستقیم و از کنار به صورت خمیده دیده می‌شود تا بدن را در حالت ایستاده نگه داشته و سر را تراز نگه دارد. انحراف غیرعادی در ستون فقرات، مانند اسکولیوز یا کیفوز، به عنوان تغییر شکل ستون فقرات شناخته می‌شود. این موضوع می‌تواند بر توانایی ستون فقرات در انجام وظایفش تأثیر بگذارد و منجر به درد، مشکلات عصبی و چالش‌های حرکتی شود. تغییر شکل‌های ستون فقرات می‌توانند به دلایل مختلفی از جمله نقایص مادرزادی، پیری و تحلیل رفتن، یا آسیب‌ها رخ دهند.

انحراف ستون فقرات چیست؟

همه تغییر شکل‌های ستون فقرات شامل مشکلات خمیدگی یا چرخش ستون فقرات هستند. شایع‌ترین تغییر شکل‌های ستون فقرات در بزرگسالان شامل اسکولیوز، کیفوز و لوردوز می‌باشند.

• اسکولیوز: اسکولیوز یک خمیدگی از پهلو به پهلوی ستون فقرات است که می‌تواند در بزرگسالان به دلیل تحلیل رفتن مفاصل فاست و دیسک‌ها ایجاد شود.
• کیفوز: کیفوز یک خمیدگی غیرعادی رو به جلو (بیش از ۵۰ درجه خمیدگی) در ستون فقرات است که معمولاً به دلیل شکستگی‌های فشاری ناشی از پوکی استخوان رخ می‌دهد.
• لوردوز: همچنین به عنوان “کمر خمیده” شناخته می‌شود، لوردوز حالتی است که در آن ستون فقرات به طور قابل توجهی در قسمت پایین کمر به سمت داخل خمیده می‌شود و ظاهر خمیده به عقب ایجاد می‌کند.

علائم انحراف ستون فقرات

علائم تغییر شکل ستون فقرات بسته به نوع تغییر شکل و شدت آن متفاوت است. آن‌ها ممکن است به صورت:

• درد: برای اسکولیوز، این درد ممکن است در قسمت بالای ستون فقرات و دنده‌ها رخ دهد.
• احساس ناپایداری یا مشکل در راه رفتن یا ایستادن: وقتی ستون فقرات در تراز صحیح نباشد، بدن و سر نیز نخواهند بود.
• خمیدگی قابل مشاهده: در کیفوز به خصوص، خمیدگی خارجی در قسمت بالای پشت ممکن است قابل توجه باشد. در اسکولیوز، یک تیغه شانه یا یک لگن ممکن است بالاتر از دیگری به نظر برسد.
• بدون علائم: برای برخی از بیماران با تغییر شکل‌های خفیف، خمیدگی‌ها ممکن است علائمی ایجاد نکنند.

علل انحراف ستون فقرات

انحراف ستون فقرات می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تحلیل رفتن مفاصل و دیسک‌ها، پوکی استخوان و شکستگی‌های فشاری مهره‌ها، جراحی‌های قبلی ستون فقرات و پیری ایجاد شود. پیری مفاصل و شکستگی‌ها در سطح بالای فیوژن قبلی نیز می‌توانند باعث تغییر شکل قابل توجهی شوند.

آزمایش‌های تشخیصی

برای تشخیص یک تغییر شکل ستون فقرات، متخصصان از آزمایش‌های مختلفی مانند معاینه فیزیکی، اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی و میلوگرام استفاده می‌کنند.

• اشعه ایکس: تصاویر از استخوان‌های ستون فقرات تهیه می‌کند و نشان می‌دهد که آیا هرکدام از استخوان‌ها نزدیک به هم هستند یا اینکه تغییرات آرتریتی، خارهای استخوانی، شکستگی‌ها یا لغزش مهره‌ها وجود دارد.
• سی‌تی‌اسکن (توموگرافی کامپیوتری): یک آزمایش غیرتهاجمی که از پرتو اشعه ایکس و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دو‌بعدی از ستون فقرات استفاده می‌کند.
• ام‌آر‌آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی): یک آزمایش غیرتهاجمی که از میدان مغناطیسی و امواج رادیوفرکانسی برای ارائه نمای دقیق از بافت‌های نرم ستون فقرات استفاده می‌کند.
• میلوگرام: یک اشعه ایکس تخصصی که در آن ماده رنگی به کانال نخاعی تزریق می‌شود. فلوروسکوپ تصاویر ایجاد شده توسط ماده رنگی را ثبت می‌کند.

درمان‌های انحراف ستون فقرات

درمان انحراف ستون فقرات بسته به شدت علائم و نوع تغییر شکل متفاوت است. این درمان‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:

• مراقبت خودی: استفاده از وضعیت صحیح و نگه‌داشتن ستون فقرات در تراز مناسب، تغییر عادات روزمره ایستادن، نشستن و خوابیدن، یادگیری روش‌های صحیح بلند کردن و خم شدن.
• تراکم استخوان: انجام اسکن تراکم استخوان برای تعیین قدرت استخوان‌ها و تشخیص پوکی استخوان.
• فیزیوتراپی: تمرینات تقویتی و تمرینات کششی برای افزایش انعطاف‌پذیری ستون فقرات و پاها.
• داروها: استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، مسکن‌ها، استروئیدها و تزریق استروئید اپیدورال برای کاهش التهاب و درد.
• بریس: استفاده از بریس برای کاهش درد در کوتاه مدت.
• مراقبت کایروپراکتیک: ماساژ بافت، کشش برای عصب فشرده، اولتراسوند برای عضلات محکم، سوزن‌زنی خشک یا طب سوزنی.

جراحی

گزینه‌های جراحی بسته به شدت علائم و نوع تغییر شکل متفاوت است. این جراحی‌ها شامل رفع فشار، فیوژن، فیوژن کم تهاجمی و بازسازی ستون فقرات می‌باشد. در برخی موارد، ترکیبی از تکنیک‌های فیوژن و ابزارآلات مختلف برای درمان شرایط خاص بیمار استفاده می‌شود.

• رفع فشار: اگر اسکولیوز خفیف باشد و باعث فشردگی عصب در یک سطح شود، فقط آن سطح با لامینکتومی درمان می‌شود.
• فیوژن: بیماری که از تنگی فرومینال و اسکولیوز رنج می‌برد معمولاً نیاز به فیوژن دارد تا ارتفاع دیسک را بازسازی کند وقتی یک مهره روی عصب فرو می‌ریزد. فیوژن مهره‌ها را در رابطه با یکدیگر مربع کرده و تراز صحیح را بازسازی می‌کند. این شامل اتصال دو مهره با یک پیوند استخوان است که با سخت‌افزارهایی که می‌توانند شامل صفحات، میله‌ها، قلاب‌ها، پیچ‌های پدیکول یا قفس‌ها باشد، نگه داشته می‌شود. هدف از پیوند استخوان این است که مهره‌های بالا و پایین را به یک تکه استخوان محکم تبدیل کند. ایجاد یک فیوژن محکم ممکن است چند ماه یا بیشتر طول بکشد.
• فیوژن کم تهاجمی: جراحی فیوژن بین‌بدنی جانبی (LLIF) که گزینه‌ای برای برخی بیماران با اسکولیوز است. جراح از طریق یک برش لوله‌ای در کمر عمل کرده و از بریدن عضلات پشت جلوگیری می‌کند.
• بازسازی ستون فقرات: تغییر شکل‌های پیچیده و کیفوز معمولاً نیاز به قطع استخوان (استئوتومی) و تثبیت با میله‌ها و پیچ‌های بلند در عملیات مرحله‌ای دارند.

مدت زمان بهبودی پس از جراحی اسکولیوز

مدت زمان بهبودی پس از جراحی اسکولیوز بسته به چندین عامل متغیر است، از جمله پیچیدگی روش، سن بیمار و وضعیت کلی سلامت. به طور کلی، زمان‌بندی بهبودی شامل مراحل زیر است:

• اقامت در بیمارستان: بیماران معمولاً چند روز پس از جراحی در بیمارستان می‌مانند و پزشکان وضعیت آن‌ها را دقیقاً مشاهده می‌کنند.
• بریس: پس از جراحی، برخی از بیماران ممکن است نیاز به استفاده از بریس برای مدتی داشته باشند تا از ستون فقرات در مرحله ابتدایی بهبودی حمایت کند.
• فیزیوتراپی: فیزیوتراپی بخشی جدایی‌ناپذیر از بهبودی است و ممکن است در بیمارستان شروع شود و به صورت سرپایی ادامه یابد. این کار به بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری و حرکت کمک می‌کند.
• بازگشت به فعالیت‌های عادی: توانایی بازگشت به فعالیت‌های عادی متفاوت است اما اغلب چند ماه تا یک سال طول می‌کشد و بهبودی کامل در این بازه زمانی انتظار می‌رود.
• قرارهای پیگیری: قرارهای پیگیری منظم با تیم جراحی برای پایش پیشرفت و حل هر گونه نگرانی یا عوارض بسیار مهم هستند.

مهم است توجه داشته باشید که تجربه بهبودی هر بیمار منحصر به فرد است و تیم جراحی دستورالعمل‌های خاصی را با توجه به وضعیت فردی ارائه خواهد داد.

چگونه بیماران اسکولیوز باید بخوابند؟

وضعیت‌های خوابیدن صحیح برای افراد مبتلا به اسکولیوز برای کاهش ناراحتی و حفظ تراز ستون فقرات مهم هستند:

• خوابیدن به پشت: خوابیدن به پشت با یک بالش زیر زانوها می‌تواند به حفظ موقعیت خنثی ستون فقرات و کاهش فشار بر پایین کمر کمک کند.
• خوابیدن به پهلو: اگر ترجیح می‌دهید به پهلو بخوابید، از یک بالش بین زانوها استفاده کنید تا ستون فقرات به درستی تراز شده و از انحنا حمایت شود.
• اجتناب از خوابیدن بر روی شکم: خوابیدن بر روی شکم می‌تواند انحنای ستون فقرات را تشدید کند و باید اجتناب شود زیرا می‌تواند گردن و پشت را تحت فشار قرار دهد.

جمع بندی

اسکولیوز یک وضعیت پیچیده اسکلتی عضلانی است که نیازمند درک عمیق از جنبه‌های مختلف آن، از درجات و انواع تا علل احتمالی، علائم و گزینه‌های درمانی است. تمرینات تقویتی ستون فقرات، استفاده از بریس و جراحی نقش‌های مهمی در مدیریت اسکولیوز ایفا می‌کنند و فرآیند بهبودی مرحله‌ای حیاتی در مسیر بهبود سلامت ستون فقرات است. علاوه بر این، اتخاذ وضعیت‌های خوابیدن صحیح می‌تواند راحتی را افزایش دهد و به افراد مبتلا به اسکولیوز کمک کند تا تراز بهتری در ستون فقرات خود حفظ کنند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با اسکولیوز مواجه هستید، ارزیابی پزشکی به موقع و مشاوره با متخصصان بهداشت برای درمان شخصی‌سازی شده و مؤثر ضروری است.

برای بهره‌مندی از خدمات حرفه‌ای و تخصصی در درمان انحراف ستون فقرات، به سایت آرتان کلینیک مراجعه کنید و اولین قدم را به سمت سلامت بهتر بردارید .